اطلاعات پیش عملیاتی هات تپ شامل پارامترهایی است که با استفاده از آن ها می توانیم مراحل پیش رو برای اجرای عملیات هات تپ را اجرا کنیم. اطلاعات پیش عملیاتی هات تپ از سایت یا فاز عملیاتی به دست می آید. به این منظور تیم فنی و مهندسی هات تپ به منطقه ی عملیاتی اعزام می شود و با مشارکت کارفرما اقدام به اندازه گیری پارامترها و فاکتورهای خط لوله می کنند. این پارامترها در ساخت و انتخاب نوع اتصالات، انتخاب سایز و نوع ولو و همچنین انتخاب اندازه ی دستگاه هات تپ و همچنین سایز اجزای برشی آن حائز اهمیت اند و می توان گفت بدون داشتن اندازه های دقیق از خطوط لوله در سایت عملیات، به هیچ وجه قادر به پیشبرد عملیات نخواهیم بود.
در ادامه اطلاعات پیش عملیاتی و پارامترهای مهم خط لوله را برای اندازه گیری و بررسی مورد ارزیابی قرار می دهیم.
اطلاعات پیش عملیاتی هات تپ
عملیات هات تپ به طور اختصاصی بر روی خطوط لوله که دارای جریاناتی از سیالات متفاوت گازی و مایع هستند، انجام می شود. البته عملیات هات تپ را می توان بر روی مخازن نیز اجرا کرد که در چنین شرایطی این عملیات را هات تپ مخازن می نامیم. بازمی گردیم به هات تپ خطوط لوله. پس از اعزام تیم مهندسی و فنی، خطوط لوله مورد ارزیابی قرار می گیرد. پارامترهای مختلفی از خط لوله، توسط اتاق کنترل سایل عملیاتی به تیم مهندسی ابلاغ می شوند. برخی پارامترها نیز به صورت اختصاصی توسط تیم مهندسی اعزام شده به سایت عملیاتی اندازه گیری می شود. این پارامترها عبارت اند از:
نوع سیال درون لوله: اینکه عملیات هات تپ با چه سیالی سروکار دارد مهم است. در صورتی که سیال درون خط لوله از نوع گازی باشد یا مایع. بدیهی است که اجرای عملیات هات تپ بر روی خطوط لوله دارای جریان گازی به مراتب مشکل تر از سیالات مایع است. گازها به دلیل خاصیت فیزیکی شان فراریت بالایی دارند و قابلیت اشتعال و انفجار آن ها نسبت به سیالات مایع بیشتر است. بنابراین مشخص کردن نوع سیال درون لوله یکی از مهم ترین اطلاعات پیش عملیاتی است.
ماهیت شیمیایی سیال: هر سیال بسته به ماهیت شیمیایی خود رفتارهای متفاوتی از خود نشان می دهد. به طور مثال گاز هیدروژن سولفید ماهیتی اسیدی دارد و خورنده می باشد. برخی از سیالات دیگر می توانند به سرعت وارد واکنش شیمیایی یا فیزیکی شده و فعل و انفعالاتی را به دنبال داشته باشند. بنابراین این مورد را نیز به عنوان یکی از اطلاعات پیش عملیاتی مورد نیاز می شناسیم.
فشار سیال: اطلاع از فشار سیال درون لوله از دو منظر در تعیین اطلاعات پیش عملیاتی هات تپ حائز اهمیت است. اول اینکه در عملیات هات تپ از فشار سیال به عنوان عامل خنک کننده عملیاتی استفاده می کنیم. جوشکاری و همچنین برش لوله اعمالی هستند که می تواند انرژی حرارتی فوق العاده زیادی داشته باشند و در صورتی که رفع نشوند، موجب آتش سوزی می شوند، بنابراین عملیات هات تپ را بر روی خطوط لوله ی تحت فشار سیال انجام می دهند تا جریان سیال حرارت را به شکلی متناوب از محدوده ی عملیاتی دور کند. دوم اینکه میزان فشار سیال، تعیین کننده ی میزا استحکام لازم در نقطه ی خروجی انشعاب خواهد بود. با استفاده از میزان فشار سیال می توانیم نوع اتصال را انتخاب کنیم و تعیین کنیم که کدام اتصال برای نصب در نقطه انشعاب مناسب تر است.
جنس لوله و متریال های سازنده ی آن: اینکه در عملیات هات تپ چگونه اتصال را بر روی خط لوله متصل کنیم مهم است. اسپلیت تی یکی از پرکاربردترین اتصالات خط لوله است که از استحکام بالایی برخوردار است و در نود درصد پروژه های هات تپ مورد استفاده قرار می گیرد. این اتصال هم به صورت مکانیکی و هم به صورت جوشی بر روی لوله نصب می شود. اسپلیت تی جوش با استفاده از عملیات جوشکاری و اسپلیت تی مکانیکی با استفاده از سیستم آب بندی و پیچ و مهره بر روی خط بسته می شوند. جنس خط لوله و متریال های سازنده ی آن تعیین کننده ی نوع اتصال هستند. در صورتی که بتوان عملیات جوشکاری را بر روی خط لوله مورد نظر انجام داد از اسپلیت تی جوشی استفاده می کنند و در صورتی که جنس لوله از نوع پلاستیکی و سیمانی باشد از اسپلیت تی مکانیکی به عنوان اتصال خط لوله استفاده می کنند. اسپلیت تی جوشی را بیشتر بر روی خطوط لوله ی فولادی و آهنی و یا آلیاژهای مربوط به این ترکیبات نصب می کنند. زیرا جوشکاری بر روی این خطوط میسر بوده و بهترین روش نصب محسوب می شود.
ضخامت خط لوله: ضخامت خط لوله یکی از پارامترهای تعیین کننده در اطلاعات پیش عملیاتی هات تپ است به طوری که اگر میزان آن کم باشد، جوشکاری اسپلیت تی بر روی آن غیر ممکن خواهد بود. در این صورت است که برای نصب اتصالات مکانیکی اقدام می کنیم و در صورتی که نصب این اتصالات هم غیر ممکن باشد از اجرای عملیات هات تپ صرف نظر خواهیم کرد. دلیل اینکه نمی توان بر روی خطوط لوله با ضخامت کم عملیات جوشکاری را انجام داد این است که حرارت حاصل از این عملیات می تواند موجب آسیب دیدن و سوراخ شدن لوله شود و نشت سیال را به دنبال داشته باشد.
محل عملیات: عملیات هات تپ را می توان در سطح زمین، ارتفاع و یا در منطقه ی حفاری شده انجام داد. در شرایط استثنا باید وضعیت دسترسی به خط لوله را مورد بررسی قرار دهیم تا عملیات هات تپ قابلیت اجرایش داشته باشد. به طور مثال در صورت در هم تنیدگی زیاد خطوط لوله در ارتفاعات عملیات هات تپ با دشواری بسیاری همراه خواهد بود و ممکن است مجبور باشیم کل عملیات را از درون بسکت جرثقیل هدایت و اجرا کنیم.
زاویه عملیات: زاویه عملیات، بسته به اینکه خط لوله ی انشعابی چه زاویه ای نسبت به خط لوله ی اصلی خواهد داشت، مشخص می شود که ممکن است 0، 90 و یا 45 درجه باشد.
میزان بارگیری خط لوله: خط لوله باید قادر باشد تا وزن اتصال، ولو و دستگاه هات تپ را در زمان اجرای عملیات تحمل کند. البته وزن دستگاه هات تپ به میزان زیادی توسط جرثقیل مهار می شود. اما اتصالات و ولو می توانند در برخی موارد فشار باری زیادی را به خط لوله وارد کنند. در این صورت سازه های بتونی را در زیر بخش عملیاتی می سازند تا خط لوله دچار آسیب نشده و از محور خود خارج نشود. بنابراین باید میزان بارگیری خط لوله را در اطلاعات پیش عملیاتی بگنجانیم.
