اجرای عملیات هات تپ ، به مجموعه کارهایی اطلاق می شود که در آن ها از خطوط لوله ای که درون آن ها سیال جریان داشته و به بهره برداری رسیده اند انشعاباتی تهیه و یا نقایص آن را برطرف می کنند. اجرای عملیات هات تپ یکی از پرریسک ترین عملیات هایی است که در گوشه گوشه ی پالایشگاه ها و مجتمع های صنعتی و پتروشیمی و هم چنین در شبکه های آب و گازرسانی شهری در سرتاسر دنیا در حال انجام است.
فرض کنید در یک مجتمع پتروشیمی یا پالایشگاهی قصد بر این باشد که جریانات درون یک خط لوله را به بخش دیگری از مجتمع یا پالایشگاه هدایت کنند. در برخی مواقع نیز در گاز رسانی و شبکه های آب رسانی شهری نیاز به گاز رسانی یا آب رسانی به نقاط خارج از محدوده و مسیر خط لوله پیش خواهد آمد و تصمیم بر آن خواهد شد تا افراد ساکن در شهرها و روستاهایی که در شعاع مسیر عبوری خط لوله هستند نیز از آب یا گاز همین خط لوله استفاده کنند.
برای اجرایی کردن تمامی تصمیمات فوق و هم چنین تصمیمات بسیاری نظیر این ها ، قطع کردن جریان درون خط لوله می تواند مشکلات عدیده ای را به دنبال داشته باشد. با قطع کردن جریان درون خطوط لوله باید استخراج ، تولیدات و فرایندها در پالایشگاه ها و مجتمع ها متوقف شوند که می تواند به دور از توجیهات فنی در صنعت نفت و پتروشیمی و یا مضر به لحاظ وقت و هزینه باشد. هم چنین با قطع کردن جریان خطوط لوله ی گاز و آب شهری برای رساندن انشعاب گاز و آب به دیگر شهرها و روستاها ، افرادی که از پیش در حال استفاده از این خدمات بودند برای مدتی از این خدمات محروم خواهند شد که این خود می تواند مشکلاتی را در زندگی روزمره ی آن ها ایجاد کند.
اما راه حلی که برای جلوگیری از بروز تمامی این مشکلات پیش روی کارفرمایان و مجریان طرح است این است که از تکنولوژی به روز و به صرفه ی عملیات هات تپ استفاده کند.
عملیات هات تپ در انشعاب گیری از انواع خطوط لوله آمادگی اجرا داشته و تمامی مقصودات اعم از انشعاب گیری و انتقال خطوط لوله را بدون اتلاف در هزینه ، وقت و خدمات رسانی انجام خواهد داد.
اجرای عملیات هات تپ چگونه است؟
برای اجرای عملیات هات تپ مواردی از قبیل اتصالات ، شیرهای صنعتی یا وَلو و هم چنین دستگاه هات تپ مورد نیاز است. اجرای عملیات هات تپ شامل ضرورت ها و مراحل پیش عملیاتی و هم چنین ضرورت هایی در حین انجام عملیات است که رعایت همه ی آن ها در پیشبرد صحیح عملیات به صورت ایمن نقش خواهد داشت.
اجرای عملیات هات تپ برای انشعاب گیری و یا انتقال خطوط لوله به معنی ایجاد یک برش متناسب با سایز انشعاب مد نظر و همچنین نصب لوله ی انشعابی و ایجاد یک خط لوله ی فرعی است. اجرای عملیات هات تپ در کل انجام همان برش و مهیا سازی بستر مناسب برای نشست لوله ی انشعابی یا فرعی روی خط لوله ی اصلی است. اما برای ایجاد این برش چه تمهیدات و تجهیزاتی در اجرای عملیات هات تپ لازم است؟
اجرای عملیات هات تپ نیازمند چه تجهیزاتی است؟
اجرای عملیات هات تپ نیازمند سه جزء اصلی برای تجهیزسازی است. 1- اتصالات ، 2- وَلو (شیر) و 3- دستگاه هات تپ ( هات تپینگ ماشین )
علاوه بر تجهیزات فوق اصول ایمنی HSE نیز تمامی مراحل عملیات را قبل از شروع تا پایان ملزم به بازرسی و ایمنی سنجی خواهد کرد تا اجرای عملیات هات تپ بدون هیچ گونه نقص ایمنی و فنی به پایان برسد.
اتصالات
اتصالات در اجرای عملیات هات تپ با توجه به شرایط خط لوله در کارگاه ساخته شده و روی خط لوله مونتاژ و نصب می شوند. استفاده از این اتصالات موجب می شود که بتوانند بدون خارج کردن خط لوله از سرویس دهی برشی را به منظور انشعاب گیری روی لوله ایجاد کنند. ساختار و نصب این انشعابات روی خط لوله به گونه ای است که موجب ایمنی در فرایند برش روی خط لوله می شود به طوری که اجازه ی نشت و خروج سیال را به بیرون نخواهد داد.
از پرکاربردترین اتصالات در اجرای عملیات هات تپ می توان به 1- اسپلیت تی ، 2- سدل نیپل ، 3- فول سدل و 4- ولدولت اشاره کرد.
شیر یا وَلو (valve)
ولوها همان شیرهای صنعتی هستند که برای قطع و وصل کردن جریان سیالی که از خط لوله ی اصلی وارد خط لوله ی فرعی می شوند به کار می روند. ولوها همچنین می توانند برای کنترل جریان نیز مورد استفاده قرار گیرند. انواع ولوهایی که در اجرای عملیات هات تپ مورد استفاده قرار می گیرند عبارت اند از:
- گیت ولو یا ولو دروازه ای
- باترفلای ولو یا ولو پروانه ای
- بال ولو یا ولو توپی
- و ولو ساندویچی
هر کدام از این ولو ها کاربرد خاص و موارد عملیاتی خاصی را در اجرای عملیات هات تپ دربرمیگیرند.
دستگاه هات تپ
دستگاه هات تپ ماشینی است که در سایزهای متفاوت برای گستردگی های عملیاتی متفاوت ساخته می شود و اصلی ترین نقش را در اجرای عملیات هات تپ به عهده خواهد داشت. این دستگاه شامل اجزای مختلفی است که برخی از آن ها مثل کاتر وظیفه ی برش روی لوله را بر عهده دارند و برخی دیگر وظیفه پیشبرد کاتر و اجزای برش به سمت جلو را به عهده خواهند داشت.
مجریان طرح هات تپ پیش از اجرای عملیات هات تپ ملزم به جمع آوری اطلاعاتی در مورد خط لوله و منطقه ی عملیاتی هستند. این اطلاعات می تواند الزامات فنی و ایمنی را دربرداشته باشد.
الزامات فنی پارامترهایی مثل جنس و سایز خط لوله ، ماهیت سیال درون خط لوله و همچین دما و فشار آن و سایز مورد نظر برای لوله ی انشعابی و غیره هستند.
الزامات ایمنی نیز شامل مواردی هم چون بررسی مخاطرات محیط زیستی نهفته در خاک ، آب ، هوا و کل منطقه ی عملیاتی هستند. به علاوه سنجش ایمنی کارهای گرمی که در زیرمجموعه عملیات هات تپ قرار دارند مثل جوشکاری و برش روی لوله نیز یکی دیگر از الزامات محک ایمنی در هات تپ است. هم چنین ایمنی مربوط به نیروی انسانی نیز جزئی از الزامات ایمنی در اجرای عملیات هات تپ خواهد بود.
کاربرد هات تپ در دیگر عملیات ها
اجرای عملیات هات تپ می تواند به صورت زیر مجموعه در دیگر عملیات ها گنجیده شود. برای مثال عملیات استاپل یکی از عملیات هایی است که برای انجام مراحل آن از چندین برش هات تپی روی خط لوله استفاده می شود.