شیر یا ولو نوعی شیر صنعتی است که جزئی از اتصالات خط لوله می باشد. ولو در هات تپ می تواند کاربردهای متفاوتی بر روی خط لوله داشته باشد. ولوها در اشکال گوناگون ساخته می شوند و هر کدام از آن ها کاربرد متفاوتی دارند. 4 مدل از انواع ولوها در هات تپ مورد استفاده قرار می گیرند که در این نوشته به معرفی آن ها خواهیم پرداخت.
شیر یا ولو (valve)
شیر یا ولو در هات تپ درست بر روی اتصالات بسته می شوند و وظیفه ی آن ها قطع و وصل نمودن جریان سیال، تنظیم و کنترل آن است.
ولوها به دو نوع دستی و اتوماتیک وجود دارند. نوع دستی آن ها با استفاده از اهرم، فلکه یا پدال کار می کند که البته باز و بسته کردن آن ها با استفاده از اپراتورها و نیروهای انسانی در محل نصب ولو انجام می شود. از ولوهایی که به صورت دستی قطع و وصل می شوند اصولا برای برقراری جریان به صورت off/on استفاده می شود.
نوع اتوماتیک شیر یا ولو با استفاده از تغییرات دمایی، فشار و میزان جریان به صورت اتوماتیک، وظیفه ی خود را انجام می دهد. این ولوها معمولاً برای کنترل کردن جریان درون لوله مورد استفاده قرار می گیرند و تنظیم فعالیت آن ها از اتاق فرمان و کنترل سایت خواهد بود.
قطر لوله هایی که می توانند به شیر یا ولوها متصل شوند از 1/. میلی متر تا 60 سانتی متر متغیر است. قطر برخی ولوهایی که در موارد ویژه و خاص به کار می روند می تواند به 5 متر هم برسد.
ولوها را بر اساس ویژگی های متفاوتی دسته بندی می کنند. این ویژگی ها شامل موارد زیر می باشد:
- براساس نوع سیال که سیالات گازی و مایع می توانند براساس ماهیت خود موجب دسته بندی شیر یا ولوها شوند.
- براساس نوع بهره گیری و موارد استفاده می توان شیرهای سرویسهای عمومی، شیرهای سرویسهای سنگین و سخت و هم چنین شیرهای سرویس های ویژه و مخصوص را در سه گروه دسته بندی کرد.
- براساس حرکت عضو مسدود کننده نیز می توانند از نوع خطی، اتوماتیک و یل چرخشی باشد.
اجزای ولو
بدنه: تمامی اجزای شیر یا ولو را درون خود جای می دهد و معمولاً جنسی از برنج، برنز، مفرغ، چدن، فولاد و غیره دارد.
بانت: پوشش دهنده ی بدنه ی شیر یا ولو است و از آن محافظت می کند.
پورت: مسیر حرکت سیال از دورن شیر یا ولو است.
دسته: به منظور کنترل دستی ولو از قسمت بیرونی مورد استفاده قرار می گیرد.
دیسک: محدود کننده ی جریان دورن شیر یا ولو است و می توان میزان محدود شدن جریان را توسط آن تنظیم کرد.
سیت: سطح داخلی بدنه است که با همکاری دیسک سیستم آب بندی شیر یا ولو را می سازد.
ساقه: حرکت دستگاه کنترلر در شیر یا ولوهای اتوماتیک یا حرکت اهرم های دستی در ولوهای دستی توسط ساقه به دیسک القا می شود.
تریم: تمامی اجزای درونی شیر یا ولو را در مجموع تریم می خوانند.
4 نوع ولو مورد استفاده در هات تپ
ولوهایی که تاکنون ساخته شده و مورد استفاده ی صنایع گوناگون قرار گرفته بالغ بر 20 نوع هستند. اما در هات تپ بیش تر از 4 نوع آن ها استفاده می شود. که در اینجا در مورد آن ها توضیحاتی را آورده ایم.
گیت ولو
این شیر قدمت زیادی در ساخت دارد و ساختار آن همواره مورد تغییر واقع شده تا به امروز که به صورت شیر دروازه ای در دسترس صنایع قرار دارد. این شیر برای قطع و وصل کردن جریان سیالات غیر قابل اشتعال به کار می رود. گیت ولو می تواند دارای محور ثابت یا متحرک باشد. به دلیل اینکه در گیت ولو ضربه ی چاقویی یا قوچی استفاده می شود نمی توان از آن برای کنترل سیالات استفاده کرد.
از گیت ولو در خدمات خطوط لوله ی آب و فاضلاب، نفت و گاز و مواد غذایی استفاده می شود.
ولو توپی
به آن شیر گازی یا بال ولو نیز گفته می شود. این ولو نیز برای قطع و وصل کردن جریان استفاده می شود. ولو توپی برای آغاز عملکرد خود در قطع یا وصل نمودن جریان نیاز به چرخش 90 درجه ای اهرمشان دارند. برای ساخت آن ها معمولا از متریال های چندگانه استفاده می شود. استفاده از این ولوها موجب افزایش میزان آب بندی می شود. این شیر نیازی به روانکاری ندارد و تمامی اجزای آن یکپارچه هستند.
ولو پروانه ای
کاربرد این شیرها هم در کنترل جریان است و هم در قطع و وصل کردن آن. استفاده از این شیرها بسیار آن است و قیمت آن ها نیز در مقایسه با دیگر ولوها مناسب تر است. ولو پروانه ای یای باتر فلای ولو در سایزهای کم تر از 6 اینچ با اهرم دستی عمل می کند اما در سایزهای بالاتر مجهز به گیربکس دستی خواهد شد. افزایش سرعت جریان سیال در زمانی که این شیرها باز هستند قابلیتی است که متمایز کننده ی این شیرها می باشد.
ولو ساندویچی
این ولوها قابلیت نسب بسیار آسان بر روی اتصالات خط لوله دارند. این ولوها در زمانی که سیال درون خط لوله دمای بالایی دارد و داغ است مورد استفاده قرار می گیرند. ساندویچ ولوها دو طرفه هستند و دارای سطوح صاف و مسطح اند. این ولوها در راستای عمود یا موازی بر خط لوله قرار می گیرند. از این ولوها مخصوصا در عملیات استاپل یا بستن موقت خط لوله استفاده می شود.
شیر یا ولو در هات تپ بسته به نوع عملیات و نوع خط لوله و ماهیت سیال درون آن انتخاب می شود. این ولوها در دو سوی خود با استفاده از فلنج ها به اتصال و ماشین هات تپ متصل می شوند. ولوها دریچه خروج سیال به سمت انشعابات هستند و دروازه ای برای وارد شدن اجزاء برنده ی دستگاه هات تپ به منظور برش روی لوله هستند.