زنجیرهای باربرداری در محل کارگاه هات تپ مورد استفاده قرار می گیرند. از این زنجیرها برای حمل، انتقال و مستقر کردن اتصالات به خصوص اتصالاتی که سایز و وزن بالایی دارند استفاده می شود. همچنین برای جابجایی برخی ادوات ابزارآلات و یا خود ماشین هات تپ نیز که در بیشتر مواقع سنگین وزن هستند از زنجیرهای باربرداری استفاده می شود. اتصالات خطوط لوله را در محل کارگاه هات تپ می سازند. گاهی اوقات این اتصالات به قدری بزرگ اند که برای جابجایی قطعات آن ها از کارگاه تراش به کارگاه جوش باید از این زنجیرها استفاده کنیم. دستگاه هات تپ نیز زمانی که در عملیات شرکت نمی کند باید در کارگاه مستقر باشد و با استفاده از دستورالعمل هایی نگهداری شود. زمانی که دستگاه هات تپ را برای انتقال به فاز عملیاتی آماده می کنند، بدیهی است که باید دستگاه را با استفاده از زنجیرهای باربرداری حمل کرد تا آن را به خارج از محل کارگاه و جرثقیل رسانید. دستگاه هات تپ در فاز عملیاتی و بر روی خط لوله نیز اکثراً با استفاده از جرثقیل مستقر می شود و نیروی حاصل از وزن آن بر روی خط لوله مهار می گردد. بدیهی است که جرثقیل نیز برای باربرداری از زنجیر استفاده می کند. استفاده از زنجیرهای باربرداری در هر صنعت یا صنفی، نیازمند رعایت دستورالعمل های ایمنی است که در این نوشته قصد پرداختن به این دستورالعمل ها را داریم.
زنجیرهای باربرداری
این زنجیرها توالی بلندی از حلقه های فلزی هستند و برای مصارفی همچون انتقال قدرت، مهار کردن و بارگیری کردن در صنایع مختلف به کار می روند. این زنجیرها را در سه گرید با کیفیت های متفاوت طبقه بندی می کنند. این گرید ها عبارتند از 80، 100 و 120. برای ساخت زنجیرهای باربرداری ابتدا آلیاژهای فولاد را ذوب می کنند و با استفاده از این آلیاژهای ذوب شده، حلقه های زنجیر را می سازند سپس با استفاده از عملیات هواجوش یا جوشکاری برق این حلقه ها را به یکدیگر وصل می کنند. سپس حلقه ها را تحت عملیات حرارتی قرار می دهند و پس از آن آزمون PROOF را بر روی زنجیر اجرا می کنند تا ضریب ایمنی و تحمل بار آن را ارزیابی کنند.
نکات مهم دیگری که در رابطه با زنجیرهای باربرداری موجود در بازار وجود دارد درجه بندی فنی و ایمنی این زنجیرها است. تمامی زنجیرهایی که استفاده از آنها برای حمل بار و استقرار آن در صنایع مختلف استفاده می شود باید گرید 80 و یا بیشتر داشته باشند و همچنین ضریب ایمنی آن ها باید 4 باشد. به منظور اینکه گرید و ضریب ایمنی این زنجیرها کاملاً منطبق بر استانداردهای ایمنی باشد باید در نوع متریال سازنده ی آن ها دقت به عمل آید. پرواضح است که استفاده از متریال متفرقه و نامرغوب موجب افت ضریب ایمنی در این زنجیرها می شود.
باید توجه داشت که در باربرداری ضربه ای استفاده از زنجیر توصیه نمی شود. زنجیرها دارای خاصیت انعطاف پذیری نیستند و الاستیسیته ی کافی در برابر نیروهای کششی ندارند. بنابراین ضریب شکنندگی در آن ها بالا است. به دلیل ساختاری که زنجیرها دارند شکستن تنها یک حلقه از آن ها می تواند موجب سقوط بار و بروز حادثه گردد. شکست زنجیر در یک حلقه می تواند به صورت ناگهانی و بدون هشدار پیشین رخ دهد. شکست ناگهانی زنجیر به این دلیل ناگهانی است که ترک برداشتن و آسیب دیدن حلقه ها دور از چشم کارکنان و ناظرین ایمنی اتفاق می افتد.
به صورت کلی زنجیرها برای بارداری مزیت هایی نیز دارند. از زنجیرهای باربرداری در صنایعی که کارهای خشن در آن ها صورت می گیرد استفاده می شود. زنجیرهای باربرداری مقاومت بهتری نسبت به سایش و خوردگی دارند. همچنین مقاومت در برابر حرارت های زیاد از مزیت هایی است که استفاده از زنجیر را در محیط های کاری پر حرارت، افزایش خواهد داد.
نکات ایمنی در استفاده از زنجیرهای باربرداری
باید مراقب بود تا در حین باربرداری هیچ گونه شوکی متوجه زنجیر و بار متصل به آن نشود زیرا شوک ناگهانی می تواند موجب پاره شده زنجیر و سقوط بار شود.
برای کوتاه کردن طول زنجیر نباید در طول آن گره ای ایجاد کنید. در این حالت ضریب شکنندگی زنجیر را افزایش می دهید. چرا که بیشترین میزان تحمل بار توسط زنجیر در حالت قرار گیری مستقیم زنجیر است به طوری که وزن بار باید مستقیماً زنجیر را درگیر کند.
هر کارگاه یا واحد صنعتی که از زنجیرهای باربرداری استفاده می کند باید از نوع متریال سازنده و مشخصات زنجیر اطلاع داشته باشد تا مبادا متریال نامرغوب و متفرقه در تولید زنجیر به کار رفته باشد. با اطلاع از مشخصات زنجیر می توانیم دریابیم که چه میزان بار برای جابجایی و حمل توسط زنجیر مناسب است.
زنجیرهایی که قبلا پاره شده اند و یا شکسته اند نباید با استفاده از جوشکاری ترمیم شده و مجدد مورد استفاده قرار گیرند این مساله ای ضد ایمنی است و بر خلاف فرایند استاندارد تولید زنجیر است. همان طور که در بالا توضیح دادیم زنجیرها را طی سه مرحله و با استفاده از آزمون مکانیکی تولید و مهیای مصرف می کنند اما جوش زدن زنجیر پاره شده، ایمنی باربرداری را تضمین نخواهد کرد.
به منظور جلوگیری از آسیب به بار در صورت پاره شدن احتمالی زنجیر باید گوشه های بار را به هنگام باربرداری مجهز به کفشک های باربرداری کنیم.
بازرسی زنجیر
زنجیرهای باربرداری باید به صورت ادواری متر شوند تا اگر طول آن ها نسبت به دفعات اول باربرداری افزایش یافته، اقدامات لازم در جهت تعویض و جایگزینی زنجیر مقاوم با ضریب ایمنی بالا انجام شود. در صورتی که طول زنجیر بیش از 5 درصد نسبت به دفعات اولیه ی باربرداری تغییر کرده باشد، باید زنجیر جدیدی را به منظور باربرداری جایگزین کنید.
زنجیرها باید پیش از شروع عملیات باربرداری تمیز شوند و عاری از گریس و روغن باشند. در این صورت نواقص زنجیر قابل رؤیت خواهد بود.
پیچیدگی یا خم شدگی حلقه های زنجیر باید مورد بررسی قرار گیرند. مشاهده ی بریدگی و شکستگی در حلقه ی زنجیر مساوی است با تعویض زنجیر و جایگزینی زنجیر نو.
محل جوشکاری شده بر روی حلقه باید مورد ارزیابی قرار گیرد تا مبادا لبه ی جوش به علت باربرداری های سنگین بلند شده باشد.
محل تعمیر زنجیرهای تعمیری باید با استفاده از برچسب های مخصوص علامت گذاری شوند.
حرکت آزادانه ی تمامی حلقه ها باید مورد سنجش قرار گیرد در صورتی که در توالی یک زنجیر حلقه هایی وجود دارند که به صورت آزادانه حرکت نمی کنند استفاده از آن زنجیر توصیه نمی گردد.
زنجیر باید توسط غلاب به بار و یا جرثقیل متصل شود نه با استفاده از حلقه های خود.
در صورتی که از زنجیرهای باربرداری استفاده ای نمی شود باید زنجیرها را در جای خشک و بدون رطوبت آویزان کرد تا حلقه ها دچار زنگ زدگی، خوردگی و فرسایش نشوند. همچنین باید روی زنجیرها را با پارچه های مناسب پوشش دهی کرد تا در معرض آلاینده ها و اکسیژن هوا قرار نگیرند. در صورتی که محیط کاری دارای اتمسفر خورنده باشد، توصیه های سازنده ی زنجیر باید در نگهداری از آن رعایت شوند. در کارگاه هات تپ به علت اوزان بالای ادوات، ابزارآلات، ماشین آلات و اتصالات تولیدی از زنجیرهای باربرداری استفاده می شود.